همه بانوان پس از آغاز دوره بارداری باید به طور طبیعی ۴۰ هفته را سپری کنند اما زمانی که بنا به دلایل مختلف زایمان سه هفته زودتر از موعد تخمین زده شده اتفاق بیفتد اصطلاحا به آن زایمان زودرس می گویند.
اگر نوزادان در ابتدای هفته ۳۰ و قبل از آن به دنیا بیایند، اصطلاحا به آنها نوزادان نارسی گفته می شود که با زایمان زودرس مواجه شده اند.
زایمان زودرس شرایطی غیر طبیعی و اورژانسی در بارداری است.
اغلب نوزادانی که نارس متولد می شوند، دارای مشکلات پزشکی پیچیده هستند که وضعیت هر کدام از آنها با دیگری متفاوت خواهد بود.
زایمان زودرس برای بانوان از نظر زمان با یکدیگر متفاوت است.
این نوع زایمان به چهار دسته تقسیم بندی می شود که شایع ترین آن برای افراد بین هفته ۳۴ تا ۳۶ بارداری اتفاق می افتد.
دسته دیگری از افراد زایمان زودرس را بین هفته ۳۲ تا ۳۴ بارداری تجربه می کنند و قطعاً زایمان زودتر از ۳۲ هفته نه تنها زایمان زودرس است بلکه عوارض بیشتری را برای جنین به همراه دارد.
زایمان زودرس در موارد خطرناک در هفته های ۲۵ بارداری و قبل از آن اتفاق می افتد.
در این مورد ممکن است کودکان از نظر مغزی و رشد اندام های حیاتی بدن اختلالاتی را تجربه کنند و عمده آسیب ها به مغز و ریه مربوط می شود.
بسیاری از نوزادانی که با زایمان زودرس مواجه می شوند، اغلب در هفته ۳۴ تا ۳۶ بارداری متولد می شوند.
این کودکان معمولاً به دلیل نارس بودن وزن نرمالی نداشته و احتمالاً در آینده به مشکلات ریوی مبتلا خواهند شد.
در زمان های گذشته به دلیل کمبود امکانات بسیاری از نوزادان پس از تولد زودرس از بین می رفتند.
اما امروزه کیفیت مراقبت از نوزادان افزایش پیدا کرده و وجود تجهیزات پزشکی نوین باعث می شود تا نوزاد بتواند طی مدت زمان تعیین شده از طرف پزشک ضمن دریافت خدمات درمانی روند طبیعی رشد خود را سپری کند.
علت زایمان زودرس چیست؟
متخصصان در ابتدای دوره بارداری به همه بانوان توصیه می کنند که مراقبت های تخصصی را با حساسیت زیاد انجام داده تا مبادا در اواسط بارداری و انتهای آن مشکلاتی مثل زایمان زودرس را تجربه کنند.
تا به امروز هیچ دلیل مشخص و قطعی برای زایمان زودرس پیدا نشده است اما متخصصان معتقدند که برخی از بیماری های زمینه ای می تواند بر چنین مسئله ای تاثیرگذار باشد.
اگر بانوان پیش از دوره بارداری و یا حین بارداری به مشکلاتی مثل دیابت، بیماری های قلبی، بیماری کلیوی و فشار خون بالا مبتلا شوند، خطر ابتلا به زایمان زودرس در آنها افزایش پیدا می کند.
البته عوامل دیگر در دوره بارداری مثل تغذیه نامناسب قبل یا حین بارداری بر تولد نوزادان نارس تاثیرگذار است.
برخی از بانوان که با وجود لقاح آزمایشگاهی باردار شده اند نیز در معرض زایمان زودرس قرار می گیرند.
اگر در دوران بارداری مادر از سیگار و انواع نوشیدنی های حاوی الکل استفاده کنند، احتمالاً با افزایش سن بارداری دچار عوارضی می شوند که مهمترین و خطرناک ترین آن زایمان زودرس است.
البته عفونت هایی مثل عفونت های ادراری و غشای آمنیوتیک از جمله مواردی است که بر زایمان زودرس موثر می باشد.
حتماً می دانید که قرار گرفتن در معرض آلودگی، سرب و انواع مواد شیمیایی مضر مثل رنگ ها و دود سیگار برای بانوان باردار خطرناک است.
اگر افراد بدون توجه به این هشدارها در شرایط هوایی نامناسب قرار بگیرند احتمال تجربه زایمان زودرس برای آنها افزایش می یابد.
همچنین اگر بانوان در بارداری های قبلی زایمان زودرس را تجربه کرده باشند احتمالاً در آینده نیز چنین مسئله ای برای آنها تکرار خواهد شد.
از دیگر عوامل موثر و مهم بر این زایمان در زنان باید به حالت غیر طبیعی رحم اشاره کرد.
ضعیف بودن دهانه رحم یا ایستادن بانوان در مدت زمان طولانی از دیگر علل موثر بر این اختلال بارداری است.
بانوانی که در سنین بالای ۳۵ سال برای بارداری اقدام می کنند یا سن آنها کمتر از ۱۷ سال است نسبت به دیگر افراد بیشتر در معرض این عارضه قرار خواهند گرفت.
علائم زایمان زودرس چیست؟
بسیاری از بانوان پیش از اینکه با زایمان زودرس مواجه شوند، علائم و نشانه هایی را تجربه می کنند که توجه به آنها و مراجعه به موقع به مراکز درمانی می تواند تا حدودی مانع از زایمان زودرس شود.
از مهمترین نشانه های این اختلال خطرناک باید به ترشحات بیش از حد معمول در واژن اشاره کرد.
اگر زنان باردار در سن متفاوتی از بارداری به یکباره متوجه ترشحات زیاد واژن شوند، این مسئله هیچ ارتباطی به بارداری ندارد و نشان دهنده یک آسیب یا عارضه خطرناک است.
اگر تغییراتی در میزان ترشحات و رنگ و بافت آن مشاهده می کنید، باید نسبت به این اختلال هوشیارتر باشید.
وجود خون در ترشحات واژن یا آبکی بودن آن از نشانه های مهم زایمان زودرس می باشد.
بسیاری از بانوان پیش از اینکه به زایمان زودرس مبتلا شوند، فشارهای زیادی را در لگن و قسمت پایینی شکم تجربه می کنند.
این افراد به طور مداوم با کمردرد مواجه هستند و ممکن است حتی گرفتگی های شدیدی را در شکم تجربه کنند.
با این حالا اگر چنین حالاتی همراه با اسهال شدید اتفاق می افتد باید نسبت به این عارضه خطرناک هشیارتر باشید.
اما انقباضات منظم و مکرر در شکم و البته دردناک بودن آنها از نشانه های مهم این زایمان است.
برخی از بانوان حتی بدون تجربه هر کدام از این موارد ناگهان متوجه پاره شدن کیسه آب می شوند و خروج مایع اطراف جنین نشان دهنده زایمان زودرس است.
این افراد به ناچار باید زایمان را انجام داده تا از مرگ جنین جلوگیری نمایند.
نکته این است که بانوان پیش از تجربه زایمان زودرس ممکن است تمامی این علائم را با یکدیگر تجربه نکنند و تنها یک یا چند مورد از آنها کافیست تا فرد نسبت به زایمان زودرس هوشیار باشد.
عوارض زایمان زودرس برای نوزادان
هدف از انجام مراقبت های دوره بارداری پیشگیری از زایمان زودرس است زیرا متخصصان می دانند که اگر نوزاد در زمان نامناسب متولد شود احتمال بروز مشکلات پزشکی در او افزایش پیدا می کند.
بسیاری از نوزادان نارس با مشکلات تنفسی مواجه هستند این نوزادان وزن بسیار کمی داشته و مقدار چربی بدن آنها بسیار محدود و جزئی است.
بسیاری از نوزادانی که به طور نارس متولد می شوند، فعالیت کمتر از حد طبیعی دارند و حتی ممکن است به مرور متوجه مشکلات حرکتی و هماهنگی در آنها شوید.
این نوزادان اغلب تغذیه خوبی نداشته و مشکل در تغذیه این نوزادان باعث کمبود وزن در آنها می شود.
نوزادان پس از تولد زودهنگام معمولا حالت پوستی غیرطبیعی دارند و اغلب رنگ پریده یا زرد به نظر می رسند.
از آنجایی که نوزادان نارس روند رشد خود را به طور کامل سپری نکرده اند، ممکن است برای مکیدن و بلعیدن شیر اختلالاتی را تجربه کنند.
اما تمامی این موارد خطرناک نبوده و به مرور زمان و ضمن مراقبت طولانی مدت از نوزادان در مراکز درمانی به مرور این حالات برطرف می شود و وضعیت نوزاد به حالت نرمال خواهد رسید.
از خطرناک ترین عوارض زایمان زودرس برای نوزادان باید به خونریزی مغزی اشاره کرد حتی در مواردی افت شدید قند خون یا خونریزی ریوی از جمله مشکلاتی است که بعد از زایمان زودرس اتفاق می افتد.
ممکن است نوزادان بعد از زایمان زودرس دچار عفونت خون باکتریایی شده که اصطلاحا به آن سپسیس نوزادی می گویند.
نوزادان نارس بیشتر از نوزادان طبیعی در معرض التهاب ریه، عفونت یا ذات الریه قرار می گیرند.
این کودکان اغلب دچار کم خونی شدید هستند و کمبود گلبول قرمز برای انتقال اکسیژن به قسمت های مختلف بدن آنها باعث آسیب ها و دردسرهای فراوان می گردد.
بسیاری از نوزادان نارس بعد از تولد با عوارض و مشکلات زیادی مواجه هستند حتی این نوزادان بعد از بزرگ شدن ممکن است همواره با این مشکلات درگیر بوده و اختلالات تنفسی و بیماری های داخلی سلامت آنها را به خطر می اندازد.
آسیب های ناشی از زایمان زودرس نه تنها برای دوران نوزادی بلکه برای سنین بالاتر نیز با کودک همراه است.
